Metselwerk met een traditioneel uiterlijk

In Staphorst (NL) is de aannemer bouwbedrijf Jansen V.O.F. gevestigd. Zij hebben zich gespecialiseerd in het uitvoeren van bovengenoemde restauraties en verbouwingen. Het bouwbedrijf werd in 1969 opgericht door de vader van de huidige eigenaren. Henk Jansen en zijn broer hebben in 2000 de leiding van het bedrijf overgenomen.

Henk Jansen vertelt verder, “Staphorst telt vele monumenten. Prachtige, statige boerderijen, die echter langzaamaan hun oorspronkelijke functie aan het verliezen zijn. Steeds vaker wordt er gekozen voor een woonbestemming. Daar waar eens de koeien aan de kettingen rinkelden, komt nu de bijkeuken of leefkuil. Het vergt nogal wat specialistische kennis om een bestaand gebouw grondig te renoveren of restaureren. Dit vraagt om kennis van bouwtechnieken van vroeger en nu.”

Dat deze kennis van bouwtechnieken aanwezig is, is te zien aan de projecten die worden uitgevoerd. Het in de boerderijen volledig nieuwe gebinte (houten balken waarop de verdieping en dakconstructie rust) is zodanig bewerkt dat het niet van het oorspronkelijke gebinte te onderscheiden is. Het metselwerk wordt in de projecten in veel gevallen volledig afgebroken. Deze stenen worden afgebikt en worden opnieuw opgemetseld tot een nieuwe muur.

Regelmatig zijn er niet voldoende stenen aanwezig voor de hele nieuwbouw en gaat men op zoek naar bijpassende stenen. Voor de metselmortel gebruiken ze in veel gevallen een bastaardmortel, een mortel bestaande uit kalk, cement en zand. Deze mortel heeft grote voordelen, zoals een betere verwerking, extra elasticiteit van het metselwerk en het voorkomen van witte geveluitslag. Ook is de voeg veel dichter van structuur, dus minder waterdoorslag door de gevel. Het voegwerk van de gevel wordt de laatste jaren vaak uitbesteed aan Voegersbedrijf Kusters uit Zwolle (NL).

De heer G. Kusters is overtuigd van de positieve eigenschappen van kalk in de mortel, maar geeft aan dat het belangrijk is dat het voegwerk past bij de achterliggende metselmortel. Dit betekend dat als hij gaat voegen met een kalkmortel of bastaardmortel, er ook in het achterliggende metselwerk eigenlijk een kalkmortel cq bastaardmortel verwerkt moet zijn. “Door het metselwerk op deze wijze uit te voeren kunnen we optimaal gebruik maken van de technische voordelen die kalkmortels en bastaardmortels ons kunnen bieden”.

“Gemetselde muren zijn in het verleden vaak gevoegd met een schelpkalk, die op ambachtelijke wijze werd geproduceerd. De voegen, uitgevoerd met schelpkalk, zijn uiterlijk herkenbaar door de aanwezigheid van kleine schelpdeeltjes in de voegen. De laatste schelpkalkfabriek in Nederland is echter ca. 4 jaar geleden gesloten. Om hetzelfde uiterlijk van de voeg te creëren, maken wij nu gebruik van kalk met schelpdeeltjes.

Dit materiaal heeft naast het gelijke uiterlijk van de schelpkalk ook bijna dezelfde eigenschappen. Het enige waar wij rekening mee moeten houden, is dat hij niet toegepast wordt in funderingen, waterputten e.d. Het gaat immers om een steenkalk die verhard is door blootstelling aan CO2 in de lucht.”.

Tegenwoordig zijn er ook nieuwbouwwoningen waarbij men kiest voor een nieuwe steen, maar wel een met een rustiek uiterlijk. Bij deze rustieke steen wordt steeds vaker gebruik gemaakt van een voegmortel met schelpdeeltjes, die het rustieke uiterlijk van de gevel versterkt.

Door de kleur van het cement en het soort zand dat gebruikt wordt te wijzigen, kan men het metselwerk er in combinatie met de kalk met schelpjes op tal van verschillende manieren laten uitzien. Vaak worden daarom 3 tot 5 verschillende stukjes voegwerk aangebracht waar­uit de opdrachtgever dan kan kiezen. Het uiterlijk van het voegwerk wordt natuurlijk ook sterk beïnvloed door het soort voeg, zoals de knipvoeg, de snijvoeg, de platvol… Noem zo maar op. Die zijn allemaal goed te zetten met de kalkmortel.