Het idee van één grote economische Europese markt dateert van de creatie van de Europese Unie bij het verdrag van Rome. Praktisch gezien was een harmonisatie noodzakelijk om het vrij verkeer van goederen te garanderen binnen de Unie.
Binnen dit kader werd in de jaren tachtig een enorm werk aangevat teneinde gezamenlijke zogeheten geharmoniseerde normen op te stellen. Uiteindelijk moeten voor alle binnen de Europese Unie op de
markt gebrachte producten dergelijke normen worden opgesteld en toegepast.
Voor de sectoren bouw en Openbare Werken is de belangrijkste referentie de richtlijn “bouwmaterialen” welke in 1989 getekend werd. Het kwam het CEN, Europees comité voor normalisatie, toe om de
normen op te stellen die in de Unie toegepast moeten worden.
Het mandaat met betrekking tot bouwkalk werd aan het CEN overgemaakt in juni 1997. Het redactionele werk is uitgevoerd door de technische commissie TC51 en is gefinaliseerd door de publicatie van
de geharmoniseerde norm eind 2001 : EN 459 – bouwkalk.
Wat bevat de norm ?
In eerste instantie bevat de norm alle noodzakelijke elementen teneinde via eenvormige definities de uitwisseling van informatie tussen producenten en gebruikers toe te laten. In de annex ZA
geeft de norm de essentiële vereisten welke door de Europese Unie noodzakelijk geacht worden voor een vrij verkeer van bouwmaterialen op zijn gebied.
Opgepast, volgens de norm NBN EN 459 kunnen enkel producten welke kalk bevatten en als dusdanig geproduceerd zijn, de term “kalk” gebruiken.
De norm is samengesteld uit drie delen :
• EN 459-1 : Definities, specificaties en conformiteitscriteria. In dit deel worden de definities van de verschillende chemische en fysische kenmerken beschreven welke een identificatie toelaten
van de verschillende kalken. Op deze basis worden diverse klassen gedefinieerd met hun individuele kenmerkende waarden.
• EN 459-2 : Beproevingsmethoden - in het welke de proeven beschreven worden eigen aan de kalk teneinde de chemische en fysische kenmerken te bepalen.
• EN 459-3 : Conformiteitsbeoordeling – hierin staan de controles beschreven die door de fabrikant moeten worden uitgevoerd.
Hoe de nieuwe klassering te interpreteren ?
De kalken worden geklasseerd volgens de volgende logica :
Eerst en vooral de letter L om aan te geven dat we over kalk spreken (L van Lime).
Daarnaast voor de luchthardende kalken :
De calciumgebaseerde producten dragen de specificatie C (voornaamste bestanddeel calcium oxide of hydroxide). Bv CL.
De letter D wordt gebruikt om aan te geven dat het dolomitische producten zijn (voornaamste bestanddelen :
calcium of magnesiumoxides of hydroxides, zonder toevoeging van puzzolane of hydraulische bestanddelen). Bv DL.
De zuiverheid van de chemische samenstelling (totale hoeveelheid calcium en magnesium : CaO+MgO) wordt aangegeven door een cijfer : 90,85,80 en 70. Hoe hoger het cijfer, hoe zuiverder het
product. Bv CL90.
Uiteindelijk wordt een onderscheid gemaakt tussen ongebluste kalk door de letter Q (Q van Quicklime) en gebluste kalk door de letter S (Slaked lime). Bv CL90-Q.
Voor de hydraulische kalk zijn de volgende specificaties van toepassing :
Het hydraulisch karakter van de kalk wordt gedefinieerd door de letter H (kalk gebrand op basis van een mengsel van noodzakelijke constituenten). Bv HL.
De letters NH geven aan dat de geproduceerde kalk het resultaat is van het branden van natuurlijke kalksteen die min of meer silico-aluminiumoxydehoudend is. Bv NHL.
Indien de producent na het produceren van de natuurlijk hydraulische kalk puzzolane of hydraulische toeslagstoffen heeft bijgevoegd, moet hij dit door middel van de letter Z aangeven. Bv
NHL-Z.
Finaal wordt voor de hydraulische kalken een sterkteklasse gedefinieerd. Deze wordt uitgedrukt in Mpa druksterkte (2-3,5-5). Bv NHL 3,5.Invloed op de Belgische luchtkalken
De luchtkalken op de Belgische markt zijn over het algemeen in de klasse 90 te plaatsen.
Onderscheid :
1. De gebluste kalk voor mortel en pleistertoepassingen zal geklasseerd worden als NBN EN 459-1 CL90-S.
2. Voor ongebluste kalk gebruikt men de term NBN EN 459-1 CL90-Q. Het enige onderscheid met gebluste kalk is de term Q die aanduidt dat het over Quicklime of ongebluste kalk gaat. Indien de
producent het wenst, zal hij hieraan eventueel zijn commerciële naam en bijkomende karakteristieken (korrelverdeling, reactiviteit, …) toevoegen.
Bij het schrijven van de norm EN 459 is vooral uitgegaan van kalktoepassingen in mortel en pleister. Voor andere toepassingen specificeert de norm dat bijkomende bepalingen noodzakelijk zijn in
functie van de vooropgestelde toepassing. Zo zal bijvoorbeeld voor kalk voor grondstabilisatie bijkomend een reactiviteit vereist worden (vereiste gedefinieerd via de proef ter bepaling van de
hydratatie snelheid T60) en een korrelverdeling.
CE markering
De CE markering verandert de voorschriften slechts in beperkte mate. De CE gemarkeerde producten zijn tijdens de productie gecontroleerd op hun conformiteit volgens de in de norm opgenomen
essentiële vereisten. De gebruiker zal deze dan ook niet opnieuw moeten nakijken. Enkel de bijkomende vereisten zijn dan nog door de eindgebruiker te verifiëren.
Het blijft echter de verantwoordelijkheid van de gebruiker om de volledige klasse van kalk voor te schrijven.
Praktisch gevolg
Op alle kalk, luchtkalken of hydraulische kalken, welke gebruikt worden bij het aanmaken van mortels, pleisters en grondbehandeling, of die gebruikt worden voor de productie van andere
bouwmaterialen, is de nieuwe norm van toepassing.
Zoals voorzien in de Europese richtlijnen moeten de nationale normaliserende instellingen (BIN in België) de Europese normen omvormen tot nationale documenten :
voor België – NBN EN 459 – bouwkalk (beschikbaar bij het Belgisch Instituut voor Normalisatie (BIN) - Brabançonnelaan, 29 - 1000 Brussel - Tel. : + 32 2 738 01 11 - Fax : + 32 2 733 42 64 –
www.bin.be). Dezelfde norm zal aldus van toepassing zijn in de andere Europese landen onder hun eigen nationale code (NEN EN 459 in Nederland en NF EN 459 in Frankrijk).
De conformiteit van de producten aan de norm EN 459 zal geattesteerd worden door het invoeren van een certificatie CE. Praktisch gezien betekent dit dat alle bouwkalken die vanaf 1/8/2003
geproduceerd worden een CE label zullen dragen op hun verpakking (zak) of op de documenten welke de levering vergezellen (leveringsbon).